Od wielu lat można zaobserwować zjawisko pojawiania się na polach uprawnych nowych, niespotykanych tam wcześniej gatunków chwastów. W przypadku niektórych z nich jest to krótki epizod, lecz zdarza się, że niechciani przybysze pozostają i zaczynają sprawiać problemy. Droga na pola uprawne może prowadzić z różnych kierunków. Jedne gatunki przenikają na nie z innych, sąsiednich siedlisk, takich jak rowy, miedze, skraje lasów czy tereny ruderalne. Natomiast kolejne są chwastami polnymi występującymi w innych krajach i trafiają do nas wraz z materiałem siewnym, na elementach maszyn sprowadzanych z zagranicy czy też drogą naturalnej migracji. W artykule przedstawione zostaną dwa gatunki chwastów - zaślaz pospolity i blekot pospolity, które na nasze pola trafiły właśnie w taki, odmienny sposób. ZAŚLAZ POSPOLITY Rodzaj zaślaz (Abutilon L.) liczy około 150 gatunków roślin rocznych, bylin, krzewiastych, a nawet małych drzew. Jego przedstawiciele występują w strefie tropikalnej i subtropikalnej Ameryki, Afryki, Azji i Australii oraz rejonie Morza Śródziemnego. Nazwa rodzajowa pochodzi z języka arabskiego - "abutilon" - roślina podobna do malwy. Zaślaz pospolity (Abutilon theophrasti Medik.) jest rośliną jednoroczną, jarą, należącą do rodziny ślazowatych (Malvaceae). Łodygę ma wzniesioną, cylindryczną, osiągającą do 250 cm, system korzeniowy palowy. Liście sercokształtne, brzegiem karbowane, pokryte wraz z łodygą drobnymi, miękkimi włoskami. Jest rośliną samopylną o kwiatach barwy żółtej, wyrastających na długich szypułkach w kątach liści, w górnej części łodygi. Kwiaty pojawiają się od początku sierpnia do przymrozków. Zaślaz pospolity rozmnaża się wyłącznie generatywnie. Jedna roślina może wyprodukować do kilkunastu tysięcy nasion, a każde z nich otoczone jest grubą okrywą nasienną, co przyczynia się do tego, że mogą one zachować w glebie bardzo długą żywotność, wg niektórych źródeł aż do 50 lat. Powoduje to, że wyeliminowanie zaślazu z plantacji, na której do gleby osypały się dojrzałe nasiona, jest bardzo trudne. Zaślaz pospolity jest rośliną ciepłolubną. Pierwsze wschody pojawiają się, gdy temperatura gleby przekracza około 8°C, jednak optimum dla kiełkowania jest o wiele wyższe i wynosi 24°C. Po wykiełkowaniu rośliny rozpoczynają bardzo szybki wzrost, który intensyfikuje się podczas ciepłych letnich miesięcy. Dorosłe egzemplarze, w zależności od warunków w jakich rosną, mogą osiągać nawet ok. 3,5 m wysokości. Zaślaz jest bardzo wrażliwy na niskie temperatury i zamiera wraz z pierwszymi większymi mrozami. Jego pełen cykl rozwojowy trwa od 90 do 120 dni. Zaślaz pospolity pochodzi z Azji Południowo-Wschodniej, a ściślej z Chin i Indii. W tych krajach już od ok. 2000 lat był uprawiany jako roślina dostarczającą włókna (zawartość włókna w suchych łodygach sięga do 25 proc.) oraz oleju jadalnego tłoczonego z nasion. Wykorzystywany był również jako roślina lecznicza w medycynie chińskiej. W czasach starożytnych trafił do Japonii, natomiast w Europie znany był już w średniowieczu. Niektórzy badacze twierdzą również, że jednym z ośrodków pochodzenia zaślazu jest basen Morza Śródziemnego. Po odkryciu Nowego Świata przez Kolumba jego walory użytkowe zostały docenione przez kolonistów z Europy. W XVII w. jest już uprawiany na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych. Jednak jego uprawy dość szybko zaniechano, gdyż nie przynosił spodziewanych zysków. Obecnie zasięg występowania zaślazu pospolitego, poza Azją i Ameryką Północną, obejmuje również Europę Południową, Afrykę Północną oraz Australię. Na obszarach tych stanowi problem na polach uprawnych soi, kukurydzy, buraka cukrowego, fasoli, orzeszków ziemnych i bawełny, występuje również na odłogach i w miejscach ruderalnych. W wielu krajach zaślaz pospolity znajduje się na liście obcych gatunków inwazyjnych. Co ciekawe, w niektórych państwach, głównie w Azji, zaślaz pospolity nadal jest uprawiany jak przed wiekami i bywa wykorzystywany do celów spożywczych (liście i nasiona). W przypadku Europy gatunek ten występuje głównie we Francji i Hiszpanii, a także w Niemczech, w Czechach, na Słowacji, w Rumunii i na Węgrzech, oraz na Bałkanach. Pierwsze doniesienia mówiące o występowaniu zaślazu pospolitego na polach uprawnych w naszym kraju pochodzą z roku 2002 i dotyczą rejonu Wrocławia i Legnicy. Od tego czasu zasięg jego występowania znacznie się poszerzył. Znacząco przybyło stanowisk na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie, lecz również odnotowano sygnały o jego występowaniu z Górnego Śląska, Lubelszczyzny i ziemi łódzkiej. Obecności zaślazu pospolitego na polach uprawnych południowo-zachodniej części kraju nie można bagatelizować. Jak potwierdzają obserwacje, w naszym kraju występuje on głównie na plantacjach buraka cukrowego i kukurydzy oraz na ścierniskach po zbożach i rzepaku, i na odłogach. Niestety z każdym sezonem wegetacyjnym zasięg jego występowania się powiększa i niebawem z egzotycznego przybysza występującego lokalnie, może stać się jednym ze stałych bywalców naszych upraw. Ze względu na bardzo silny wzrost i dużą siłę konkurencyjną dla innych roślin zaślaz jest bardzo groźnym chwastem. Badania prowadzone w Stanach Zjednoczonych wykazały, że 9 roślin występujących na 1 metrze bieżącym rzędu kukurydzy powoduje straty plonu w wysokości 17 proc., natomiast 7 roślin zaślazu zachwaszczających metr bieżący rzędu soi redukuje plon o 42 proc. Szczególnie wysoką konkurencyjność zaślazu obserwowano w buraku cukrowym. Nawet 1 egzemplarz chwastu przypadający na mb. rzędu powodował straty plonu aż o 30 proc. Badania prowadzone w Instytucie Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowym Instytucie Badawczym (IUNG-PIB) we Wrocławiu wykazały, że w warunkach naszego kraju zaślaz pospolity jest również bardzo konkurencyjny. Wystąpienie 2 roślin na powierzchni 1 metra kwadratowego powodowało spadek plonu kukurydzy o 14 proc., natomiast w przypadku buraka cukrowego obniżka była wyższa i wynosiła 20 proc. Należy również pamiętać o tym, że poza oddziaływaniem konkurencyjnym zaślaz, ze względu na rozmiary, jakie osiąga oraz wysoką zawartość włókna w łodygach, może utrudniać zbiór rośliny uprawnej. Jeśli chodzi o zwalczanie zaślazu pospolitego, to jak dotychczas w naszym kraju nie ma opracowanych zaleceń chemicznej ochrony przed tym gatunkiem. Wynika to z faktu, że jest to jeszcze stosunkowo nowy problem o niewielkiej skali. Należy jednak powiedzieć, że o ile w przypadku kukurydzy nie będzie większych trudności z eliminacją zaślazu, to w wypadku plantacji buraka cukrowego będą spore problemy. Na podstawie badań polowych wykonanych w IUNG-PIB we Wrocławiu można stwierdzić, że na plantacjach kukurydzy gatunek ten wykazuje dużą wrażliwość na mezotrion oraz na mieszaniny terbutylazyna + mezotrion + S-metolachlor lub foramsulfuron + jodosulfuron metylosodowy. Oczywiście są to dane doświadczalne które należy traktować wyłącznie informacyjnie, nie zaś jako zalecenia ochrony kukurydzy. Zdecydowanie gorzej przedstawia się sytuacja na plantacjach buraka, gdzie dużym utrudnieniem są bardzo późne jego wschody zaślazu, często rozciągnięte w czasie, co w praktyce oznacza, że może on pojawiać się, gdy na plantacji wykonano już wszystkie zaplanowane zabiegi herbicydowe. Ponadto w sprzyjających warunkach zaślaz charakteryzuje się bardzo dynamicznym wzrostem, dlatego też jego wrażliwość na środki chemiczne gwałtownie maleje. Najczęściej zdarza się, że zostaje zauważony dopiero, gdy rośliny pojawią się ponad łanem buraka, a wtedy na jakąkolwiek interwencję jest już za późno. Problemem jest również to, że wiele substancji aktywnych zarejestrowanych do stosowania w buraku cukrowym, np.: metamiron, chlorydazon, etofumesat, desmedifam czy fenmedifam, nie wykazuje wystarczającej skuteczności w jego niszczeniu. Doświadczenia prowadzone w IUNG-PIB we Wrocławiu nad sposobami chemicznego zwalczania tego chwastu w buraku są niesatysfakcjonujące. Dobra skuteczność osiągana w warunkach szklarniowych nie przekładała się na akceptowalne wyniki w warunkach polowych. Podobne problemy sygnalizowali również badacze z Czech i Niemiec. Dlatego na optymistyczne informacje w tym zakresie trzeba będzie jeszcze poczekać, gdyż dalsze badania są w toku. Należy podkreślić, że ważne są pierwsze działania po stwierdzeniu tego nowego chwastu na polu. Dlatego w przypadku pojawienia się pojedynczych roślin, występujących placowo, najskuteczniejszą metodą, którą z powodzeniem można stosować, jest ręczne usuwanie. Należy je wykonać najpóźniej po kwitnieniu, przed osypaniem się nasion, a wyrwane rośliny najlepiej spalić. Niestety sposób ten nie zda egzaminu na większych powierzchniach, gdyż jest bardzo pracochłonny i kłopotliwy organizacyjnie. Niemniej jednak nie można bagatelizować obecności zaślazu na polach uprawnych lub na przydrożach, gdyż może to doprowadzić do jego szybkiego rozprzestrzeniania się. BLEKOT POSPOLITY Blekot pospolity (Aethusa cynapium L.) należy do rodziny selerowatych (Apiaceae) - dawniej baldaszkowatych (Umbelliferae). Jest rośliną roczną, lecz może posiadać formy jare i ozime. Jest chwastem ciepłolubnym. Pęd osiąga wysokość od 10 do 120 cm. Łodyga jest ciemnozielona, połyskująca, bez owłosienia, pusta w środku. Liście w zarysie trójkątne, przypominają liście pietruszki, tak jak i cała roślina. Gatunki te jednak różnią się zapachem. Rośliny blekotu nie posiadają charakterystycznej woni pietruszki. Blekot kwitnie od czerwca do października, a jedna roślina może wydać od 500 do 600 nasion, które mogą zachować w glebie żywotność przez kilka lat. Blekot pospolity rośnie prawie w całej Europie, w zachodniej części Azji oraz na Kaukazie. W Polsce pospolity na całym obszarze, z wyjątkiem rejonów górskich. Zasiedla różne typy gleb - od lekkich, piaszczystych do ciężkich, gliniastych, o odczynie od obojętnego do lekko zasadowego. Może zachwaszczać buraki, ziemniaki, ale również zboża jare i kukurydzę, jest też pospolitym chwastem ogrodowym i ruderalnym. Wcześniej nie stanowił problemu na polach uprawnych. Jego ekspansja na nowe siedliska była powolna i zakończyła się sukcesem na przełomie lat 80. i 90. XX w. Blekot pospolity jest rośliną silnie trującą. Zawiera alkaloidy: koniinę i cynapinę, które powodują bóle żołądka, ślinotok, biegunkę, porażenie kończyn, rozszerzenie źrenic, a w końcu śmierć na skutek porażenia ośrodka oddechowego w mózgu. Jego liście można pomylić z liśćmi pietruszki, zwłaszcza wtedy, gdy rośliny są młode i rosną razem. W ziołolecznictwie ludowym był wykorzystywany w niewielkim zakresie - jako środek przeciwbólowy, działający rozkurczowo. Szkodliwość blekotu pospolitego, ze względu na jego szybkie tempo wzrostu i silne oddziaływanie konkurencyjne, może być duża, zwłaszcza gdy wystąpi on w dużym nasileniu i nie zostanie skutecznie zniszczony herbicydami. Ze względu na jego rytm biologiczny większe problemy będzie stanowił dla roślin jarych, zwłaszcza uprawianych w szerokich rzędach, takich jak burak cukrowy i kukurydza, które w początkowym okresie rosną powoli. Na szczęście istnieją możliwości chemicznej walki z tym gatunkiem. Dobre efekty zapewnia stosowanie herbicydów zawierających chlopyralid, triflusulfuron metylowy, mezotrion, MCPA i mieszaninę foramsulfuron + jodosulfuron metylosodowy. Ze względu na dużą wagę problemu, związaną z rozprzestrzenianiem się i skalą zasięgu nowych szkodliwych gatunków, chciałbym zaapelować do Czytelników o wszelkie informacje dotyczące zaślazu pospolitego, miejsc jego występowania (miejscowość, powiat, ewentualne dane GPS) oraz roślin uprawnych, w których się pojawił. Pomoże to rozpoznać skalę zagrożenia tym gatunkiem w naszym kraju. Informacje proszę kierować na adres mailowy: @ lub pod numer telefonu (71) 363 87 07. Artykuł ukazał się we wrześniowym numerze miesięcznika "Farmer"
Kępiasta bylina o purpurowych kwiatach, dorastająca do ok. 50 cm wysokości. Atrakcyjna z uwagi na obfite i późne kwitnienie, które przypada od sierpnia do października. Przepraszamy, ten produkt jest niedostępny. Wszystkie rośliny wysyłamy w doniczkach. Zamówienia realizujemy od poniedziałku do czwartku.
Nawet o tym nie wiesz, że w Twoim ogrodzie rosną rośliny lecznicze. Zdziwisz się podwójnie gdy się dowiesz, że rosną na trawniku, na między i w zaroślach. Znasz je dobrze, choć nie wiesz jeszcze o tym, że pospolite chwasty to bardzo cenne zioła. Chwasty, które leczą Chwasty źródłem substancji leczniczych? Tak to prawda. Medycyna ludowa od wieków wykorzystywała pospolite rośliny do leczenia najróżniejszych dolegliwości. Niestety z biegiem lat, syntetyczne lekarstwa wyparły zioła. Ostały się tylko nieliczne, a o wielu cennych roślinach przestano pamiętać. Obecnie obserwujemy prawdziwy renesans ziołolecznictwa, do łask wracają stare książki o ziołach i ich zastosowaniu. Warto je odkurzyć i przeczytać, gdyż można w nich odkryć wiele ciekawostek dotyczących roślin, które powszechnie uważamy za chwasty. Przedstawiamy zaledwie kilkanaście wybranych mało znanych chwastów o właściwościach leczniczych (jest ich znacznie więcej). Babka lancetowata (Plantago lanceolata)fot. BetacommandBot Wikimedia Commons Liście babki (Folium Plantaginis) zrywamy z ogonkami, tuż przy ziemi. Napar z suszonych liści pobudza wydzielanie soku żołądkowego. Bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea)fot. Rasbak Wikimedia Commons Ziele bluszczyka (Herba Glechomae) zbieramy w okresie kwitnienia od kwietnia do lipca. Napar pomaga w nieżytach żołądka, wzdęciach i biegunkach. Chaber bławatek (Centaurea cyanus)fot. David Wright Wikimedia Commons Kwiat bławatka (Flos Cyanii) – zbieramyzewnętrzne języczkowate, niebieskie kwiatki. Napar stosowany jest w chorobach wątroby i jako środek moczopędny. Fiołek trójbarwny (Viola tricolor)fot. H. Zell Wikimedia Commons Ziele fiołka (Herba Viola tricoloris) zbieramy w czasie kwitnienia. Odwar stosuje się przy nieżytach dróg oddechowych i jako środek napotny. Gwiazdnica pospolita (Stellaria media)fot. Wikimedia Commons Ziele gwiazdnicy (Herba Stellariae) wykorzystywane jest do przygotowania wywaru, z którego robi się okłady przeciwko reumatyzmowi i zapaleniu korzonków. Jasnota biała (Lamium album)fot. pixeltoo, Flickr CC Kwiaty jasnoty (Flos Lamii) zbieramy w pełni kwitnienia. Napar z suszonych kwiatów stosujemy przy nieżytach gardła i jamy ustnej. Koniczyna biała (Trifolium repens)fot. Forest & Kim Starr Wikimedia Commons Ziele koniczyny (Herba Trifolii) zbieramyw początkowym okresie kwitnienia. Naparjest środkiem wzmacniającymi przeciwbólowym. Krwawnik pospolity (Achillea millefolium)fot. Maksim Wikimedia Commons Ziele krwawnika (Herba Millefolii) zbieramy zaraz po rozwinięciu się kwiatów. Napar ma działanie przeciwkrwotoczne i pobudza wydzielanie soków trawiennych. Mniszek lekarski (Taraxacum officinale)fot. Pöllö Wikimedia Commons Korzeń mniszka (Radix Taraxaci) stosuje się jako środek żółciopędny, moczopędny i przeciwskurczowy. Kwiat mniszka (Flox Taraxaci) stosowany jest przy marskości wątroby oraz niewydolności nerek. Perz właściwy (Agropyron repens)fot. Rasbak Wikimedia Commons Kłącze perzu (Rhizoma Agropyri) ma działanie moczopędne, poprawia przemianę materii, obniżapoziom tłuszczów w wątrobie i poziom cholesterolu we krwi. Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica)fot. Migas Wikimedia Commons Surowcem jest korzeń, liść i ziele. Napary mają działanie moczopędne i przeciwbiegunkowe. Stosowane są w leczeniu kamicy nerkowej oraz zapaleniu dróg moczowych. Obniżają takżepoziom cukru we krwi. Tasznik pospolity (Capsella bursa-pastoris)fot. Sten Wikimedia Commons Ziele tasznika (Herba Bursae-pastoris) zbiera się w początku kwitnienia. Wyciąg z ziela (przygotowany na zimno) stosuje się w nadmiernych krwawieniach miesięcznych. Zbiór, suszenie i przechowywanie Surowiec zbieramy w dni słoneczne, kiedy rośliny są suche. Wybieramy jedynie rośliny bez widocznych plam, zniekształceń i przebarwień. Rośliny suszymy w miejscach zacienionych i przewiewnych w temperaturze do 40ºC. Po wysuszeni surowiec wkładamy do szczelnych pojemników i przechowujemy w zacienionym i suchym miejscu. Pamiętaj!Przed zastosowaniem jakichkolwiek roślin leczniczych skonsultuj się z lekarzem. Zioła tak jak leki zawierają różne substancje, które mogą negatywnie oddziaływać na Twój organizm! Tekst: Redakcja zdjęcie tytułowe: Couleur - Pixabay
Definicje te zostały podzielone na 1 grupę znaczeniową. Jeżeli znasz inne definicje pasujące do hasła „zizyphus, ciernisty krzew lub drzewko o żółtych, drobnych kwiatach i często jadalnych owocach” lub potrafisz określić ich nowy kontekst znaczeniowy, możesz dodać je za pomocą formularza dostępnego w opcji Dodaj nowy
6 ppt Ten temat ma: Wyświetleń235 Odpowiedzi4 Ocen na +0 6 ppt ? chwast zbożowy o purpurowych kwiatach Napisał(a): Gość - Piątek, 19 maja 2017 (21:17) nie moge zidentyfikowac ustrojstwa, ktos zna lub walczyl moze z podobnym chwastem? a moze zna jego nazwe? prosze o podpoweidz Re: chwast zbożowy o purpurowych kwiatach Napisał(a): ~ups - Piątek, 19 maja 2017 (21:30) Może to być kąkol polny, sprawdź w necie czy to ten. Re: chwast zbożowy o purpurowych kwiatach Napisał(a): ~blender - Piątek, 19 maja 2017 (22:12) coś podobnego? Załączniki: Reklama Re: chwast zbożowy o purpurowych kwiatach Napisał(a): ~Anka8980 - Sobota, 20 maja 2017 (16:46) Przypuszczam, że to będzie jakiś z chwastów dwuliściennych. Skoro mówisz, że chwast zbożowy o purpurowych kwiatach to powinno zadziałać to Myślę, że bez problemu sobie poradzi. U mnie był podobny problem. Re: chwast zbożowy o purpurowych kwiatach Napisał(a): ~Tomek78 - Środa, 24 maja 2017 (17:09) Zgadzam się z kolegą z góry. Chwast zbożowy o purpurowych kwiatach to może być to. Jednak na 100% i tak Ci nie odpowiemy. Jednak do takich chwastów, to mogę Ci podać jeszcze Radzi sobie dobrze z różnymi chwastami i to szybko. Reklama « Wróć do tematówdrzewo o drobnych skórzastych, zimotrwałych liściach, w Polsce uprawiane jako krzew ozdobny: kuzynka karpia: gaz szlachetny do wypełniania żarówek o dużej mocy: stalowa lina na statku: pleciony bicz: nadziemna część grzyba wytwarzająca zarodniki: model fiata: kobieta wygłaszająca mowy, przemówienia lub zabierająca głos na zebraniu Lista słów najlepiej pasujących do określenia "chwast zbożowy o purpurowych kwiatach":KĄKOLCHABERBŁAWATEKIGLICAŻYWOKOSTNAPARSTNICAOSETPIWONIAFUKSJAAMARANTPRAWOŚLAZSZACHOWNICAJUDASZOWIECARONIARDESTMLECZOWIESPOWÓJMAKPLEWA
Głuchy chwast zbożowy. Podaj hasło które jest odpowiedzią na pytanie „Głuchy chwast zbożowy”. Jeżeli nie znasz prawidłowej odpowiedzi na to pytanie, lub pytanie jest dla Ciebie za trudne, możesz wybrać inne pytanie z poniższej listy. Jako odpowiedź trzeba podać hasło (dokładnie jeden wyraz). Dzięki Twojej odpowiedzi na
Chwasty na rabatach powodują obniżenie wartości ozdobnej całej kompozycji ogrodowej. Obok roślin ozdobnych pojawiają się różne rośliny w danym miejscu niepożądane. Chwasty konkurują z roślinami ozdobnymi o wodę, składniki pokarmowe, przestrzeń oraz światło. W nadmiernym zagęszczeniu mogą doprowadzić do osłabienia kondycji roślin ozdobnych, a co za tym idzie obniżenia jej walorów dekoracyjnych. Nadmierne zachwaszczenie generuje również inny poważny problem: chwasty gęsto się krzewiąc, uniemożliwiają szybsze osuszanie roślin przez wiatr, z opadów deszczu czy rosy. Zwiększenie wilgotności powietrza wokół roślin, powoduje, że powstaje mikroklimat sprzyjający rozwojowi chorób grzybowych. Kwitnące chwasty przyciągają również niektóre szkodniki, które później składają jaja na roślinach ozdobnych. Z jaj wylęgają się larwy, które np. obgryzają liście. Najczęstszym problemem w uprawie roślin ozdobnych są chwasty jednoliścienne (posiadające jeden liścień – pierwszy „liść” widoczny na etapie kiełkowania rośliny). Do takich chwastów należy wieloletni perz zwyczajny oraz inne jednoroczne trawy, wysiewające się z trawnika sąsiadującego z rabatami. Zapobieganie i zwalczanie: Chwasty można usuwać ręcznie lub przy użyciu narzędzi ogrodniczych np. motyki, łopatki, szpadla. Na rabatach roślin ozdobnych można rozkładać różnego rodzaju ściółki zapobiegające rozwojowi chwastów. Regularnie kosząc trawnik, zapobiegamy wysiewaniu się nasion chwastów na sąsiadujące rabaty. Chwasty jednoliścienne w uprawach roślin ozdobnych można usuwać przy pomocy specjalnych herbicydów: Focus Ultra 100 EC, Fusilade Forte 150 EC. Rozrasta się poprzez podziemne rozłogi, które po oddzieleniu można przesadzić w nowe miejsce. Główną ozdobą wszystkich bylic są srebrzyste, miniaturowe liście gęsto pokrywające sztywne łodygi. Kwiaty są drobne i niepozorne; rozkwitają w sierpniu i wrześniu. Bylice doskonale podkreślają byliny o niebieskich i fioletowych kwiatach. Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy redakcji źródła | przypisy tłumacza Według kwalifikatora: wszystkie | bez liczby pojedynczej | czeski | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | liczba mnoga | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | przestarzałe | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski Według języka: wszystkie | English | français | lietuvių | polski Znaleziono 1795 przypisów. kąkol — chwast zbożowy o purpurowych kwiatach i trujących nasionach. [przypis redakcyjny]ką šviną — po šviną. [przypis redakcyjny]kabała — wróżba z kart tarota. [przypis redakcyjny]kabały (z hebr.) — tu: knowania, trudności. [przypis redakcyjny]kabalistyczne słowa — kabała: żydowska mistyczna filozofia religii w średniowieczu. Kabaliści stosowali w swych dociekaniach kombinacje liczb i liter, którym przypisywali głębsze znaczenie. [przypis redakcyjny]Kabaret szalony — wiersz ten napisany był jako ilustracja do obrazu K. Sichulskiego, zawieszonego w sali kawiarni Michalika. Obraz przedstawiał szaloną jazdę uczestników Zielonego Balonika na księżyc, gdzie wita ich mistrz Twardowski w kontuszu i przy szabli. Wiersz zawiera żartobliwe aluzje do uczestników pogoni oraz do krakowskich wydarzeń w zakresie kulturalno-artystycznym. [przypis redakcyjny]kabatek (starop.) — kaftanik, suknia spodnia. [przypis redakcyjny]kabatki rzeżą (starop.) — sukna przykrawać każą. [przypis redakcyjny]kabat (starop.) — kaftan. [przypis redakcyjny]kabat — wcięta w pasie kurtka czerwona albo jasnobłękitna, z dwiema fałdami z tyłu, niekiedy naszywana. [przypis redakcyjny]kabriolet (fr. cabriolet) — lekki dwukołowy jednokonny wózek. [przypis redakcyjny]kabyśwa (gw.) — gdzie byśmy (ka: gdzie, śwa: -śmy, końcówka tzw. liczby podwójnej). [przypis redakcyjny]kacapski — pogardliwie: rosyjski. [przypis redakcyjny]kacerny (daw.) — haniebny, srogi. [przypis redakcyjny]kacerny — okrutny. [przypis redakcyjny]kacerz (z gr. za pośred. niem.) — zwolennik nauki chrześcijańskiej odmiennej od katolicyzmu. [przypis redakcyjny]kacha — ils mangent à la fin de leur repas de l'orge mondée assaisonnée de beurre, ce qu'ils nomment kacha (Beauplan). [przypis redakcyjny]kacyk (z hiszp. cacique: meksykański władca tubylczy) — pomniejszy samowładca barbarzyński. [przypis redakcyjny]kadencja — okres urzędowania. [przypis redakcyjny]kadencyj — [daw. czasu urzędowania. [przypis redakcyjny]Kadmos — mąż Harmonii, uchodził za założyciela Kadmei, czyli Teb w Beocji. [przypis redakcyjny]kaduceus (z łac.; mit. gr.) — laska Hermesa, przewodnika dusz zmarłych w ich drodze do Hadesu, także jako herolda i posła Zeusa, również boga handlu. Laseczka Hermesa, w oplocie dwóch wężów, była skrzydlata. Tu ironicznie: jako symbol przewodnictwa ideowego, politycznego. Komentatorzy zwracają uwagę na później powstały portret R. Starzewskiego pędzla Jacka Malczewskiego, z kaduceuszem uwieńczonym główką Stanisława Koźmiana, jednego z przywódców krakowskich „stańczyków”. [przypis redakcyjny]kaduk — bies, licho. [przypis redakcyjny]kaduk — spadek bezdziedziczny, prawo dziedziczenia takich dóbr. [przypis redakcyjny]kaduk (z łac.) — majętność, która po bezpotomnej śmierci właściciela przechodziła na własność skarbu i należała do rozdawnictwa królewskiego. [przypis redakcyjny]kafel (niem. Kachel) — tu: miska do mielenia tabaki. [przypis redakcyjny]kafenhauzy — kawiarnie. [przypis redakcyjny]Kafron — wyrazu „Kafron” nie zna oryginał. [przypis redakcyjny]Kafrowie — nazwa nadana przez Arabów pd. i wsch. afrykańskim ludom Bantu. [przypis redakcyjny]kaftan — noszony pod sukmaną (kierezją) żupanik z rękawami, granatowy na czerwonej podszewce, naszywany frędzlami i metalowymi guziczkami. [przypis redakcyjny]kahalnej — gminnej; kahał (z hebr. Qahal: zebranie, wiec, rada) — rada gminy żydowskiej. [przypis redakcyjny]Kahamlik — rzeka na środkowowschodniej Ukrainie, na lewym brzegu Dniepru. [przypis redakcyjny]Kaina — tak nazwana część ostatniego kręgu piekła, gdzie są karani zabójce i zdrajce swoich krewnych i powinowatych. W czasie kiedy Dante tę pieśń napisał, prawdopodobnie Jan Maletasta żył jeszcze. [przypis redakcyjny]kajet — zeszyt. [przypis redakcyjny]Kajfasz — według Ewangelii arcykapłan żydowski, który wydał wyrok skazujący na śmierć Chrystusa. [przypis redakcyjny]kajsi (gw.) — gdzieś. [przypis redakcyjny]Kajus — Caius Julius Cezar. [przypis redakcyjny]Kajusz — cesarz rzymski Kaligula. [przypis redakcyjny]kakawelo — wyraz nienotowany w słownikach. [przypis redakcyjny]kakogejtona (…) tin'enchoron — chcąc słowa te, jak i inne dalsze zrozumieć, koniecznie trzeba zajrzeć do oryginału, gdyż wyrazy greckie w takiej (niestety) pisowni muszą być niezrozumiałe. [przypis redakcyjny]kałamajkowy — a. kalamajkowy — z tkaniny wełnianej. [przypis redakcyjny]kałamaszka — odkryty jednokonny pojazd czterokołowy bez resorów, używany na Kresach w XVII i XVIII w. Drewniane koła osadzone były na drewnianej osi, którą smarowano mazią w celu zmniejszenia oporów. [przypis redakcyjny]kała — panna na wydaniu lub narzeczona. [przypis redakcyjny]kałauz (daw., z tur.) — przewodnik. [przypis redakcyjny]kałauz — przewodnik. [przypis redakcyjny]kałauz (tur.) — przewodnik. [przypis redakcyjny]kałauz (z tur.) — przewodnik; kałauzować: odprowadzać pod strażą. [przypis redakcyjny]kałauz (z tur.) — przewodnik. [przypis redakcyjny]kałkan (z tur.) — tarcza okrągła. [przypis redakcyjny]kałmuk — koń kałmucki. Kałmucy, szczep mongolski koczujący w guberni astrachańskiej, trudnili się hodowlą koni. [przypis redakcyjny]Kałusz — miasto między Stryjem a Stanisławowem, gdzie hetman Sobieski rozgromił kilkutysięczną ordę. [przypis redakcyjny]kałuz (daw.) — przewodnik. [przypis redakcyjny]Kalabry — Kalabrowie, mieszkańcy Kalabrii, krainy w południowych Włoszech. [przypis redakcyjny]Kalandr — Gian-Giacobo Calandra, Mantuańczyk, pisał prozą o miłości. [przypis redakcyjny]Kalaona — Calaon, zamek w okolicy Padwy. [przypis redakcyjny]Kalasancjusz, Józef, właśc. Kalasanty 1556–1648) — urodzony w Hiszpanii założyciel zakonu pijarów. [przypis redakcyjny]Kalatrawa — miasto w Kastylii nad rzeką Guadianą (w Hiszpanii). [przypis redakcyjny]kalefaktor (z łac.) — sługa szkolny. [przypis redakcyjny]kalendarz gotajski — właśc. „Almanach Gotajski” („Almanach de Gotha”), rocznik genealogiczny wydawany w niem. mieście Gotha od 1763 r.; czasopismo publikowało genealogie rodzin panujących, arystokracji oraz szlachty (z podziałem na szlachtę z urodzenia i z nadania), a także informacje ogólne istotne w dyplomacji (zarówno o rodzinach jak o poszczególnych krajach). [przypis redakcyjny]kalendarz — kalendarze XVIII-wieczne celowały w przepowiedniach pogody oraz wszelkich klęsk żywiołowych, wpływu ciał niebieskich na losy i zdrowie ludzi, wieściły różne nadzwyczajne przypadki; kalendarze były przedmiotem ostrej krytyki ludzi oświecenia. [przypis redakcyjny]kalenica — zwieńczenie strzechy, umocnione drewnianymi kozłami; do niedawna często znajdowały się tam gniazda bocianie (stąd obraz w metaforze Poety). [przypis redakcyjny]Kales — miasto portowe Calais we Francji. [przypis redakcyjny]kaleta (starop.) — worek. [przypis redakcyjny]Kali — Cagli, miejscowość na wsch. stokach Apeninu. [przypis redakcyjny]Kalidońskie lasy — szkockie; Szkocja nazywała się w starożytności Kaledonią. [przypis redakcyjny]Kalif Ali — następca Mahomeda; spowodował rozdział Mahometan na alidów i szyitów. [przypis redakcyjny]Kaligorant — olbrzym i ludożerca. [przypis redakcyjny]Kalinowski, Jakub — łowczy podolski. [przypis redakcyjny]Kalinowski, Marcin herbu Kalinowa (1605–1652) — hetman polny koronny, wojewoda czernihowski, zginął w bitwie pod Batohem (1652). [przypis redakcyjny]kaliszan (z niem. Kalteschale) — napój chłodzący. [przypis redakcyjny]Kalkanin — Celio Calcagnini, profesor poetyki w uniwersytecie ferarskim. [przypis redakcyjny]kalkulowali — obliczali, miarkowali. [przypis redakcyjny]Kallimachus — uczony grecki z III w. przed Chr., napisał Hymn na Cercerę. [przypis redakcyjny]Kalnik — miasto nad Sobią na Ukrainie w daw. powiecie winnickim. Sobieski 21 października rozbił tu ordę tatarską. [przypis redakcyjny]Kaloander — aluzja do bohatera popularnego wówczas romansu włoskiego poety Giovanni Ambrogio Mariniego pt. Calloandro sconosciuto (1640), przetłumaczonego na język polski, którego pełny tytuł brzmi: Kolloander wierny Leonildzie przyjaźni dotrzymujący, przy różnych nienawiści wojennych awanturach i przypadkach, z okazji niedotrzymania słowa między Poliartem, cesarzem konstantynopolitańskim, Enceladona synem, i między Tygryndą, królową trabizońską, Tygranora króla córką, albo historia polityczna, kawalerskie ich dzielności i skrytą miłość przez Hymeneusz dożywotniej przyjaźni między nimi zakończone opisująca. O romansach pisał Krasicki w Zbiorze potrzebn. wiad.: „rodzaj ten pisma, zbyt teraz rozpleniony zabawką momentalną, nie nadgradza nieskończonego uszczerbku w obyczajach młodzieży”. [przypis redakcyjny]Kalpa — Herakles na wyprawie po woły Gerionesa wbił dwa słupy jeden po stronie europejskiej, Kalpe, drugi w Afryce, Abila, nad Cieśniną Gibraltarską, która jego dopiero miała być dziełem. [przypis redakcyjny]Kalpa — przylądek, jeden ze słupów Herkulesa na brzegu europejskim; dziś Gibraltar. [przypis redakcyjny]kalumnią — oszczerstwo, obelgę. [przypis redakcyjny]kalumnia — potwarz. [przypis redakcyjny]kalumnie — obelgi, zelżenia. [przypis redakcyjny]kalwakata a. kawalkata (z wł.) — orszak konny. [przypis redakcyjny]kalwakata, właśc. kawalkata (z wł.) — orszak konny, gromada. [przypis redakcyjny]kalwaria — miejsce cierpienia; z łac. Calvaria, gr. Golgota: Miejsce Czaszki, miejsce kaźni, gdzie ukrzyżowano Jezusa. [przypis redakcyjny]kalwin — protestant, wyznawca doktryny Kalwina. [przypis redakcyjny]kamaryla (z hiszp.) — tu: „godna kompania”, klika. [przypis redakcyjny]kamcha (daw.) — adamaszek, atłas. [przypis redakcyjny]kameduł — członek zakonu o surowej regule, zobowiązany do umartwień i długotrwałego milczenia. [przypis redakcyjny]kameduli — [nazwa] od miejscowości Camaldoli we Włoszech: zakonnicy zmienionej reguły św. Benedykta. [przypis redakcyjny]Kameldoł — Camaldoli w Apeninach, słynny klasztor, kolebka kamedułów. [przypis redakcyjny]kamelizować a. kameryzować — wysadzać drogimi kamieniami. [przypis redakcyjny]kamelizowaną — wyd. lwow[skie] ma: kameryzowaną. [przypis redakcyjny]kamelorowy a. kamelarowy (niem. Kameelhaar) — z wełny wielbłądziej. [przypis redakcyjny]Kameny — Muzy. [przypis redakcyjny]kameryzowaną — wysadzaną drogimi kamieniami. [przypis redakcyjny]Kamicione de Pazzi — zabił Ubertina, swojego krewnego. [przypis redakcyjny]kamień boloński — spat, odmiana baru, czyli barytu, znajdująca się blisko Bolonii w górze Paterno. Odmiana ta sproszkowana, ogrzana, a następnie wystawiona na działanie promieni słonecznych, ma własność fosforyzowania, czyli świecenia w ciemności. [przypis redakcyjny]Kamieńca — w książce czytamy „kamienia”, co jest najpewniej błędem, pochodzącym ze złego odczytu rękopisu, bo zamek nazywano zawsze Kamieńcem. [przypis redakcyjny]kamieńc (daw. forma) — 2. przypadek [tj. D.] lm.; kamienic. [przypis redakcyjny]kamień filozoficzny — domniemany środek, który według alchemików średniowiecznych miał posiadać cudowne własności przemiany metali nieszlachetnych w szlachetne. Próby uzyskania kamienia filozoficznego były oczywiście bezskuteczne, przyczyniły się jednak do stworzenia podstaw naukowych chemii. [przypis redakcyjny]Kamień — jest kilkanaście wsi tej nazwy w różnych okolicach Polski; może chodzi o Kamień pod Miechowem, w niedalekim sąsiedztwie, i dlatego nie ma bliższego określenia. [przypis redakcyjny] .chwast zbożowy o purpurowych kwiatach
